Με τον όρο «γλωσσικό πρόβλημα» εννοούμε το φαινόμενο που παρατηρείται στη σύγχρονη εποχή και αφορά στην υποβάθμιση της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, στη συρρίκνωσή του λεξιλογίου της και στην υπερβολική απλούστευσή της. Μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού χρησιμοποιεί στην γραπτή ή προφορική του επικοινωνία περιορισμένο λεξιλόγιο και υιοθετεί άκριτα μεγάλο αριθμό ξένων λέξεων. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση συντομογραφιών και αρκτικόλεξων αλλά και με τη γλωσσική ολιγωρία, περιορίζουν την ακρίβεια και τη σαφήνεια στη διατύπωση των απόψεών μας, εμποδίζουν τη χρήση απαιτητικού λόγου και οδηγούν εν τέλει σε χαμηλής ποιότητας γλωσσική επικοινωνία.
ΑΙΤΙΑ
Α. Οικογένεια
- Αδιαφορία για τη γλωσσική αγωγή των παιδιών.
- Υποτυπώδης, βιαστική και πρόχειρη επικοινωνία.
- Ελάττωση ενδιαφέροντος για γλωσσική καλλιέργεια (ανάγνωση βιβλίων, εφημερίδων, ενημερωμένες βιβλιοθήκες στα σπίτια κ.λ.π).
Β. Εκπαίδευση
- Η στείρα απομνημόνευση αποτελεί τροχοπέδη στη δημιουργική φαντασία και την αυθόρμητη έκφραση.
- Η απουσία μαθητοκεντρικού συστήματος διδασκαλίας και ομαδοσυνεργατικής εκπαιδευτικής μεθόδου ( οι μαθητές γίνονται παθητικοί αποδέκτες των πληροφοριών που διοχετεύονται από τους διδάσκοντες και τα σχολικά εγχειρίδια).
- Η χρησιμοθηρική αντίληψη για τη γνώση αμβλύνει το ενδιαφέρον του παιδιού για γλωσσική καλλιέργεια.
- Η επιφανειακή προσέγγιση της γλώσσας μέσα από ακατάλληλα εγχειρίδια.
Γ. Μ.Μ.Ε.
- Η εικόνα (τηλεόραση, εικονογραφημένα έντυπα, διαφημίσεις, κινηματογραφικές ταινίες κ.λ.π. ) υποκαθιστά το λόγο, καθιστά τους τηλεθεατές παθητικούς δέκτες μηνυμάτων και πληροφοριών και αμβλύνει την κριτική τους σκέψη.
- Οι διαφημίσεις καλλιεργούν το συνθηματικό λόγο και προβάλλουν πρότυπα που δεν ενθαρρύνουν το ενδιαφέρον των δεκτών για γλωσσική και γενικά πνευματική καλλιέργεια.
- Η κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας στα Μ.Μ.Ε. λόγω της πίεσης του χρόνου, του απροετοίμαστου προφορικού λόγου, και της ελλιπούς γλωσσικής κατάρτισης των δημοσιογράφων και παρουσιαστών των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών.
- Η κυριαρχία των Μ.Μ.Ε και ειδικά της τηλεόρασης γίνεται τροχοπέδη στην ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων προϋποθέσεις της οποίας είναι η ειλικρινής επαφή και ο διάλογος.
Δ. Τεχνολογία
- Η επικράτηση της πληροφορικής (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, διαδίκτυο), και η σωρεία των τεχνολογικών ανακαλύψεων προωθούν ένα νέο σύστημα επικοινωνίας (κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο) το οποίο χαρακτηρίζεται από τη χρήση τεχνικών όρων, ξένων λέξεων, κωδικοποιημένης γλώσσας και περιορισμένου λεξιλογίου.
- Η επικοινωνία που διεξάγεται μέσω αυτών των νέων συστημάτων προτιμάται γιατί είναι γρήγορη, εύκολη και αποτελεσματική αλλά βασίζεται σε μια γλώσσα τυποποιημένη, αλλοιωμένη και υποβαθμισμένη.
- Η δυνατότητα που παρέχεται , ειδικά στους νέους, για γρήγορη και εύκολη επικοινωνία αμβλύνει το ενδιαφέρον τους για γλωσσική καλλιέργεια.
Ε. Σύγχρονος τρόπος ζωής
- Οι έντονοι ρυθμοί ζωής στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις, οι συνθήκες που επικρατούν στους χώρους εργασίας, ο ωφελιμιστικός τρόπος ζωής, η συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου δε διευκολύνουν την ενασχόληση του ανθρώπου με τη λογοτεχνία, τις τέχνες ή με οτιδήποτε μπορεί να συμβάλλει στη γλωσσική και πνευματική του καλλιέργεια.
- Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής δεν ενθαρρύνουν την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Η απομόνωση και η ανωνυμία, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, όπως και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου αποτελούν τροχοπέδη στον ουσιαστικό διάλογο που είναι σημαντική προϋπόθεση για τη βελτίωση της γλωσσικής ποιότητας.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
- Απουσία βαθύτερης και ουσιαστικότερης επικοινωνίας των ανθρώπων.
- Αδυναμία έκφρασης των σκέψεων, των ιδεών, των απόψεων, των συναισθημάτων.
- Έκπτωση του πνεύματος και των ηθών στην κοινωνία, στην πολιτική, στον πολιτισμό κ.λπ.
- Αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας : Η γλωσσική αλλοτρίωση προϋποθέτει σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική αλλοτρίωση και την αλλοτρίωση της εθνικής φυσιογνωμίας ενός λαού.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Α. Οικογένεια
- Οι ίδιοι οι γονείς να αποτελούν ένα υγιές γλωσσικό πρότυπο.
- Να ωθούν τα παιδιά σε τρόπους και ενασχολήσεις, όπως το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, που καλλιεργούν τις γλωσσικές τους δεξιότητες.
Β. Εκπαίδευση -Σχολείο
- Προτεραιότητα στη διδασκαλία της γλώσσας με αύξηση ωρών διδασκαλίας.
- Εκσυγχρονισμός της μεθόδου διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας.
- Άσκηση των μαθητών στη δημιουργική γνώση και χρήση της γλώσσας, στο γραπτό και προφορικό λόγο.
- Διαχρονική προσέγγιση της γλώσσας στο σχολείο (συστηματική διδασκαλία, μέσα από κατάλληλα κείμενα, λέξεων και εννοιών προηγούμενων μορφών της γλώσσας). Η σύγχρονη γλώσσα δεν μπορεί να κατακτηθεί χωρίς την επαφή με τις ρίζες της.
- Καλλιέργεια της σχέσης των μαθητών με το βιβλίο μέσα από ειδικά προγράμματα, εργασίες και μέσω της αξιοποίησης οργανωμένων βιβλιοθηκών.
- Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της ελεύθερης έκφρασης του μαθητή μέσω του γνήσιου διαλόγου με το διδάσκοντα.
Γ. Μ.Μ.Ε.
- Επαρκής γλωσσική κατάρτιση των δημοσιογράφων.
- Κατάλληλη γλωσσική ενημέρωση του κόσμου.
- Αναβάθμιση των υπαρχόντων προγραμμάτων και δημιουργία εκπομπών σχετικών με τη γλώσσα, τις τέχνες και τις επιστήμες που θα προβάλλουν τα κατάλληλα γλωσσικά πρότυπα.
Δ. Πολιτεία
- Έμφαση στην ορθή διδασκαλία της γλώσσας.
- Μέριμνα για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
- Προβολή κατάλληλων γλωσσικών προτύπων από τους πολιτικούς.
Ε. Πνευματικοί Άνθρωποι
- Παροχή κατάλληλων ερεθισμάτων για την καλλιέργεια της γλώσσας.
- Ενεργή δράση με τη συμμετοχή τους σε εκπομπές, δημοσίευση άρθρων, συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς.
ΣΤ. Άτομο
- Προσωπική ευαισθητοποίηση του ατόμου για γλωσσική καλλιέργεια.
- Ενδιαφέρον για την ενασχόληση με το βιβλίο αλλά και για κάθε μορφή τέχνης που θα μπορούσε να προάγει τη γλωσσική καλλιέργεια
- Ενδιαφέρον για δημιουργία ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων μέσα από την καλλιέργεια του διαλόγου
.jpg)