Κείμενο 3
LECTIO ΙΙΙ: Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑΣ
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent. Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae incolis nocet. Oraculum incolis respondet: «regia hostia deo placet!» Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat; belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus calceis pennatis advolat; puellam videt et stupet forma puellae. Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent.
Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
|
ΚΕΙΜΕΝΟ |
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ |
|
Cepheus et Cassiope habent Andromedam filiam. Cassiope, superba forma sua, comparat se cum Nymphis. Neptunus iratus urget ad oram Aethiopiae beluam marinam, quae incolis nocet. Oraculum respondet incolis: «regia hostia placet deo!» Tum Cepheus adligat Andromedam ad scopulum; belua se movet ad Andromedam. Repente Perseus advolat calceis pennatis; videt puellam et stupet forma puellae. Perseus delet beluam hasta et liberat Andromedam. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae gaudent valde. |
Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν κόρη την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας θαλάσσιο κήτος, το οποίο βλάπτει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «βασιλικό σφάγιο αρέσει στον θεό». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα σε βράχο. Το κήτος κινείται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά ο Περσέας καταφθάνει πετώντας με τα φτερωτά σανδάλια του. Βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας. Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με δόρυ και ελευθερώνει την Ανδρομέδα. Ο Κηφέας, η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ. |
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν κόρη την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας θαλάσσιο κήτος, το οποίο βλάπτει/αφανίζει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «βασιλικό σφάγιο αρέσει στον θεό». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα σε έναν βράχο. Το κήτος κινείται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά ο Περσέας καταφθάνει πετώντας με τα φτερωτά σανδάλια του. Βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας. Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με δόρυ και ελευθερώνει την Ανδρομέδα. Ο Κηφέας, η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ.
Γ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
|
Α’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
Cassiope -es: θηλ. (η γενική και αιτιατική ενικού είναι Cassiopes και Cassiopen αντιστοίχως – δεν έχει πληθυντικό γιατί είναι κύριο Όνομα) [=Κασσιόπη] Andromeda -ae: θηλ. (δεν έχει πληθυντικό γιατί είναι κύριο Όνομα) [=Ανδρομέδα] filia -ae: θηλ. (δοτ. + αφαιρ. πληθ. --> filiis και filiabus) [=η κόρη] forma -ae: θηλ.[=η ομορφιά] Nympha -ae: θηλ. ora -ae: θηλ.[=η ακτή] Aethiopia -ae: θηλ. (δεν έχει πληθυντικό γιατί είναι κύριο Όνομα) belua -ae: θηλ. [= το κήτος] incola -ae: αρσ. (και θηλ.) [=κάτοικος] hostia -ae: θηλ. [= σφαγίο για θυσία] puella -ae: θηλ. [= το κορίτσι, η κόρη] hasta -ae: θηλ. [=το δόρυ]
|
|||
|
Β’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
Cepheus -i: αρσ. (δεν έχει πληθυντικό γιατί είναι κύριο Όνομα) [= Κηφέας] |
|||
|
ΕΠΙΘΕΤΑ |
|||
|
Β’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
ΘΕΤΙΚΟΣ |
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ |
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ |
|
|
iratus, -a, -um [= οργισμένος] |
iratior, -ior, -ius |
iratissimus, -a, -um |
|
|
superbus,-a,-um [= περήφανος] |
superbior, -ior, -ius |
superbissimus, -a, -um |
|
|
marinus, -a, -um [= θαλάσσιος] |
Δε σχηματίζει παραθετικά γιατί δηλώνει τοπική σχέση |
||
|
regius, -a, -um [= βασιλικός] |
Δε σχηματίζει παραθετικά ως παράγωγο από ουσιαστικό |
||
|
pennatus, -a, -um [= φτερωτός]
|
pennatior, -ior, -ius |
- |
|
|
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ |
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ |
||
|
suus, sua, suum (κτητική,γ’ πρόσωπο, ένας κτήτορας) se (προσωπική, γ’ πρόσωπο) qui, quae, quod (αναφορική)
|
tum (χρονικό) repente (τροπικό) valde (ποσοτικό) (συγκριτικός: valdius, υπερθετικός: valdissime) |
||
|
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ |
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ |
||
|
cum (+ αφαιρετική) ad (+ αιτιατική) |
et (συμπλεκτικός) |
||
ΡΗΜΑΤΑ
|
1η Συζυγία |
|
comparo, comparavi, comparatum, comparāre [=συγκρίνω] |
|
2η Συζυγία |
|
habeo, habui, habitum, habēre [= έχω] |
Δ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
- Cepheus, Perseus : Ως τριτόκλιτα ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής, παρουσιάζουν ιδιομορφία ως προς την κλίση του στη λατινική. Συγκεκριμένα σε μερικές πτώσεις σχηματίζουν τύπους όμοιους με τους αντίστοιχους της ελληνικής.
|
Ενικός Αριθμός |
|
|
|
Cepheus Cephei / Cepheos Cepheo Cepheum / Cephea Cepheu Cepheo |
Perseus Persei / Perseos Perseo Perseum / Persea Perseu Perseo |
|
- Cassiope, Andromeda : Ως κύρια ελληνικά πρωτόκλιτα ουσιαστικά, που εμφανίζονται και στην λατινική γλώσσα, σχηματίζουν συνήθως στη λατινική μερικές πτώσεις του ενικού όπως και στην αρχαία ελληνική.
|
|
Ενικός Αριθμός |
|
|
Ον. |
Cassiope |
Andromeda - Andromede |
|
Γεν. |
Cassiopes |
Andromedae - Andromedes |
|
Δοτ. |
Cassiopae |
Andromedae |
|
Αιτ. |
Cassiopen |
Andromedam – Andrmedan - Andromeden |
|
Κλ. |
Cassiope |
Andromeda - Andromede |
|
Αφ. |
Cassiope |
Andromeda - Andromede |
- Nympha : Σχηματίζει ενικό και πληθυντικό. Ως ελληνικό πρωτόκλιτο ουσιαστικό, που εμφανίζεται και στην λατινική γλώσσα, σχηματίζει στη λατινική μερικές πτώσεις του ενικού όπως και στην αρχαία ελληνική
|
|
Ενικός Αριθμός |
Πληθυντικός Αριθμός |
|
Ον. |
Nympha - Nymphe |
Nymphae |
|
Γεν. |
Nymphae - Nymphes |
Nympharum |
|
Δοτ. |
Nymphae |
Nymphis |
|
Αιτ. |
Nympham – Nymphen |
Nymphas |
|
Κλ. |
Nympha - Nymphe |
Nymphae |
|
Αφ. |
Nympha - Nymphe |
Nymphis |
- filia
|
|
Ενικός |
Πληθυντικός |
|
Ον. |
filia |
filiae |
|
Γεν. |
filiae |
filiarum |
|
Δοτ. |
filiae |
filiis και filiabus |
|
Αιτ. |
filiam |
filias |
|
Κλ. |
filia |
filiae |
|
Αφ. |
filiā |
filiis και filiabus |
- deus
|
|
Ενικός |
Πληθυντικός |
|
Ον. |
deus |
dei – dii - di |
|
Γεν. |
dei |
deorum - deum |
|
Δοτ. |
deo |
deis – diis - dis |
|
Αιτ. |
deum |
deos |
|
Κλ. |
deus και dive |
dei – dii - di |
|
Αφ. |
deo |
deis – diis - dis |
Ε. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
- Αυτοπάθεια
- Belua movet se. = το κήτος κινεί τον εαυτό του (= κατευθύνεται)
(η αντωνυμία se εξαρτάται από το ρήμα movet, του οποίου υποκείμενο είναι το belua. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο belua,άρα έχουμε ευθεία ή άμεση αυτοπάθεια). - forma sua à επιθετικός προσδιορισμός στο forma, άμεση αυτοπάθεια
- Δήλωση κτήσης χωρίς αυτοπάθεια:
- Cassiope, superba formā suā, cum Nymphis se comparat
= Cassiope, superba formā eius, cum Nymphis eam (illam) comparat
- Συντακτική Αναγνώριση Δευτερεύουσων προτάσεων
- quae incolis nocet: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη beluam της κύριας στην οποία λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός. Εκφέρεται με οριστική (nocet: οριστική ενεστώτα) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
- Μετατροπή Δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχές
- Neptunus ... urget beluam marinam, quae incolis nocet -->
Neptunus ... urget beluam marina incolis nocentem
(μετατροπή της αναφορικής πρότασης σε επιθετική / αναφορική μετοχή με υποκείμενο το beluam)
- Ανάλυση μετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση:
- Neptūnus irātus (αιτολογική μετοχή) =
- quod iratus est (ΟΡΣ ΠΡΚ à αντικειμενική αιτιολογία)
- quod iratus sit (ΥΠΤ ΠΡΚ à υποκειμενική αιτιολογία)
- cum iratus sit (cum + ΥΠΤ ΠΡΚ à αιτιολογία ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής, λογικής διεργασίας)
- Μετατροπή Ενεργητικής Σύνταξης σε Παθητική
- Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent.--> A Cepheo et (a) Cassiope Andromeda filia habetur.
- Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat --> Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis comperatur
- Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae incolis nocet. --> A Neptuno irato ad oram Aethiopiae urgetur belua marina, a quā incolae nocentur.
- Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat; --> Tum a Cepheo Andromeda ad scopulum adligatur;
- belua ad Andromedam se movet --> belua ad Andromedam movetur
- puellam videt --> puella videtur (a Perseo)
- Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. --> A Perseo hasta belua deletur et Andromeda liberator.
.jpg)