Κείμενο 6
LECTIO VI : ΟΙ ΝΟΜΟΙ
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat. Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique omnes servi sumus: sic enim liberi esse possumus.
Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
|
ΚΕΙΜΕΝΟ |
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ |
|
In ea civitate, quam continent leges, boni viri servant leges libenter. Enim lex est fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente (non stant), sic civitas sine lege non stat. Magistratus sunt ministri legum, iudices (sunt) interpretes legum, denique omnes sumus servi legum: enim sic possumus esse liberi. |
Σε αυτήν την πολιτεία, την οποία συγκρατούν οι νόμοι, οι καλοί άνδρες (πολίτες) τηρούν τους νόμους πρόθυμα. Γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, η πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους και η ψυχή και η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας χωρίς την ψυχή (δεν υπάρχουν), έτσι και η πολιτεία χωρίς τον νόμο δεν υπάρχει. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές (είναι) ερμηνευτές των νόμων και τελικά όλοι είμαστε υπηρέτες των νόμων: γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι. |
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Σε αυτήν την πολιτεία, την οποία συγκρατούν οι νόμοι, οι καλοί άνδρες (πολίτες) πρόθυμα τηρούν τους νόμους. Γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, η πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους και η ψυχή και η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας χωρίς την ψυχή (δεν στέκονται/υπάρχουν), έτσι και η πολιτεία χωρίς τον νόμο δεν στέκεται/υπάρχει. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές (είναι) ερμηνευτές των νόμων και τελικά όλοι (εμείς) είμαστε υπηρέτες των νόμων: γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.
Γ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
|
Α’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
sententia -ae: θηλ. [= η κρίση]
|
|||
|
Β’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
vir, viri: αρσ. [=ο άνδρας]
|
|||
|
Γ’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
civitas, -atis: θηλ. γεν. πληθ. > civitatum + civitatium, Αιτ. πληθ. > civitates + civitatis [= η πολιτεία] lex, legis: θηλ. [= ο νόμος] libertas, -atis: θηλ. γεν. πληθ. >libertatum + libertatium, Αιτ. πληθ. > libertates + libertatis [= η ελευθερία] fons, fontis: αρσ. γεν. πληθ. > fontium, Αιτ. πληθ. > fontes + fontis [= η πηγή] aequitas, -atis: θηλ.(Ως αφηρημένη έννοια δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό) [= η δικαιοσύνη] mens, mentis: θηλ. γεν. πληθ. > mentium, Αιτ. πληθ. > mentes + mentis [= η ψυχή] corpus, -oris: ουδέτ. [= το σώμα] interpres, -pretis: αρσενικό και θηλυκό [= ερμηνευτής] iudex, -icis: αρσ. [= ο δικαστής] |
|||
|
Δ’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
magistratus, -us: αρσ. [= ο άρχοντας]
|
|||
|
ΕΠΙΘΕΤΑ |
|||
|
Β’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
ΘΕΤΙΚΟΣ |
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ |
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ |
|
|
bonus, -a, -um [= καλός] |
melior,-ior,-ius |
optimus, -a, -um |
|
|
liber, libera, liberum [= ελεύθερος] |
liberior, -ior, -ius |
liberrimus, -a, -um |
|
|
Γ’ ΚΛΙΣΗ |
|||
|
omnis, omnis, omne [= όλος]
|
- |
- |
|
|
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ |
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ |
||
|
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική) qui, quae, quod (αναφορική) noster, nostra, nostrum (κτητική, α΄ προσώπου, για πολλούς κτήτορες) |
libenter (τροπικό) |
||
|
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ |
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ |
||
|
in + αιτιατική ή τοπική αφαιρετική sine + κυρίως αφαιρετική |
enim (αιτιολογικός) |
||
ΡΗΜΑΤΑ
|
1η Συζυγία |
|
servo, servavi, servatum, servāre [= τηρώ]
|
|
2η Συζυγία |
|
contineo, continui, contentum, continēre [= συγκρατώ]
|
|
3η Συζυγία |
|
pono, posui, positum, poněre [= βρίσκω]
|
|
Βοηθητικό Ρήμα |
|
sum, fui, ---, esse [= είμαι]
|
|
Ανώμαλα Ρήματα |
|
possum, potui, ---, posse [= μπορώ] |
Δ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
- civitas : γεν. εν > -um + -ium
αιτ. πληθ. >-es + -is
|
|
Ενικός |
Πληθυντικός |
|
Ον. |
civitas |
civitates |
|
Γεν. |
civitatis |
civitatum + civitatium |
|
Δοτ. |
civitati |
civitatibus |
|
Αιτ. |
civitatem |
civitates + civitatis |
|
Κλ. |
civitas |
civitates |
|
Αφ. |
civitate |
civitatibus |
- fons + mens : γεν. εν > -ium
αιτ. πληθ. > -es + -is
|
|
Ενικός |
Πληθυντικός |
||
|
Ον. |
fons |
mens |
fontes |
mentes |
|
Γεν. |
fontis |
mentis |
fonttium |
mentium |
|
Δοτ. |
fonti |
menti |
fontibus |
mentibus |
|
Αιτ. |
fontem |
mentem |
fontes + fontis |
mentes + mentis |
|
Κλ. |
fontis |
mentis |
fontes |
mentes |
|
Αφ. |
fonte |
mente |
fontibus |
mentibus |
- consilium : Τα υπερδισύλλαβα δευτερόκλιτα ονόματα σε –ius και –ium σχηματίζουν τη γενική ενικού σε –ii + -i > consilii + consili
Ε. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Συντακτική Αναγνώριση Δευτερεύουσων προτάσεων
- quam leges continent: δευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στη λέξη civitate της κύριας στην οποία λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός . Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam και εκφέρεται με οριστική (continent), καθώς εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
- Ut corpora nostra sine mente (non stant): δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή, παραβολική, συγκριτική, που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική ( εννοούμενο ρήμα non stant), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ο α΄ όρος είναι η κύρια πρόταση «sic civitas…non stat». Το τροπικό επίρρημα sic της κύριας προεξαγγέλλει την απλή παραβολική/συγκριτική πρόταση του τρόπου.
Μετατροπή Ενεργητικής Σύνταξης σε Παθητική
- In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. > In ea civitate, quae (a) legibus continentur, a bonis viris libenter leges (ονομ.) servantur.
Μετατροπή Παθητικής Σύνταξης σε Ενεργητική
- Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. > (Cives) mentem et animum et consilium (αιτ.) et sententiam civitatis in legibus posuerunt / posuere.
Τροπή επιθετικού προσδιορισμού σε δευτερεύουσα πρόταση
- boni viri = viri qui boni sunt